Galit at Tampo ng Isang Ama

Marahang pumarada sa tapat ng bahay nina Clarisse ang kotse ni William. Tahimik ang paligid, tila ang hangin mismo'y nag-aalangan sa susunod na mangyayari. Lumabas siya ng sasakyan, inayos ang kanyang polo, at dahan-dahang lumapit sa pintuan. Isang mahinang katok ang kanyang pinakawalan.​

Binuksan ni Aling Floring ang pinto, at sa isang tango, pinapasok si William. Sa sala, nakaupo si Clarisse, nakayuko, hawak-hawak ang dalawang dulo ng kanyang coat. Pagkakita sa kanya, bahagyang gumuhit ang isang ngiti sa kanyang mga labi—isang ngiting may halong pag-asa at takot.​

Umupo si William sa tabi ni Clarisse, may kaunting distansya sa pagitan nila. Tahimik ang paligid, tanging ang tik-tak ng orasan ang maririnig. Lumabas si Aling Floring upang tawagin si Mang Tony.​

Ilang sandali pa'y dumating si Mang Tony, may hawak na tasa ng kape. Umupo siya sa harap ng dalawa, tinitigan si William ng matalim.​

Mang Tony:
"Gusto kong malaman kung ano na ang balak niyo ngayon."​

William:
"A-akuin ko po ang responsibilidad."​

Mang Tony: (medyo normal na lakas ng boses, pero may bahid ng gigil)
"Napakadali naman sabihin niyan. Ano tingin mo sa amin? Kailangan manglimos ng pera? Galing sa 'yo?"​

William: (mahinang boses, pero sapat para marinig ni Clarisse at ng magulang niya)
"Hindi naman po sa gano'n..."​

Mang Tony :(bahagyang tumaas ang boses)
"Kinaladkad mo sa kahihiyan ang pamilya namin. Ang ka-isa-isa kong anak na babae! Lahat ng pinagsikapan at pinaghirapan niya—pwedeng mawala na lang ng gano'n-gano'n na lang! At dahil 'yan sa iyo!"​

Clarisse: 
"Tay!"​

Nakayukong sagot ni Clarisse, nanginginig ang boses.​

Clarisse:
"Hindi niya kasalanan lahat. May kasalanan din ako. Huwag niyo naman isisi sa kanya ang lahat. Mahal ko siya... at 'yan lang ang masasabi ko sa ngayon."​

Tumulo ang mga luha niya sa kanyang scrub pants.​

William:
"Tatayo po ako bilang ama ng anak ni Clarisse. Aariin ko siya bilang anak. Papayag po akong gamitin ang pangalan ko sa birth certificate niya. Pipirma ako."​

Mang Tony:
"Hindi, hindi namin isusunod ang apelyido ng bata sa pangalan mo!"​

Tumaas ang boses ni Mang Tony, ngunit agad itong bumaba.​

Mang Tony:
"Hindi rin namin kailangan ng tulong mo sa pagpapalaki sa kanya! Kaya namin siyang buhayin ng wala ka. Nang wala ang pera mo."​

Nalungkot si William, bahagyang napayuko.​

Mang Tony:
"Pero... ikaw ang ama niya. Hindi ko aalisin ang karapatan mo na maging ama sa kanya. Na makilala ng bata na meron siyang ama."​

Tahimik ang paligid. Ang orasan sa dingding ay patuloy sa pagtiktak, tila sumasabay sa tibok ng mga pusong naguguluhan.​

Sa kabila ng lahat, isang bagay ang malinaw: nagsimula na ang isang bagong yugto sa buhay nina Clarisse at William—isang yugto ng pagtanggap, pagharap, at pag-asa.

Marahang tumayo si Mang Tony.

Mang Tony: (Mahinahon na boses, pero halatang nag pipigil).
"Nasabi ko na ang mga gusto kong sabihin. Floring, paki-asikaso mo naman sila."

Nanay Floring: 
"William, anak. Naghapunan na ba kayo? gusto nyo ba ng maiinom?"

Si Mang Tony naman, lumakad palayo. Patungo na sa kwarto nilang mag-asawa. Nang nakatalikod na siya kay William, Clarisse at Nanay Floring. Tumulo ang luha niya sa dalawa niyang pisngi. Pero hindi niya ito pinunasan para hindi nila makita.

Pag Silang ng Isang Bagong Buhay

Matapos ang lahat ng sinabi, matapos ang bawat patak ng luha, bawat galit na tinimpi, at bawat tanong na hindi kayang sagutin ng mga salita—naghawak ang kamay ni William at Clarisse. Walang sinabi. Walang pangako. Pero sapat na iyon para sabihing: handa na silang harapin ang mga susunod na mangyayari.

Lumipas ang mga araw.

At sa pagitan ng tahimik na pag-upo, ng mga text messages na walang sagot, ng mga paalalang "inom ka ng folic acid," at mga buntong-hiningang hindi na niya kayang ikwento—unti-unting tumakbo ang panahon.

Nagdesisyon si Dra. Clarisse na maghain ng tatlong buwang maternity leave sa mga ospital na pinapasukan niya. Hindi niya alam kung sapat ang panahon na 'yon para hilumin ang lahat. Pero sapat na 'yon para mahugot ang hininga—at maghanda para sa isang buhay na kasabay niyang isisilang.

Makalipas ang isang buwan—isang umaga na tila mas maliwanag kaysa dati—isinilang ni Clarisse ang isang malusog, maganda, at mapaglarong batang lalaki.

Walang ibang pangalan ang gustong sumagi sa isip niya.

Walang ibang tunog ang mas mahalaga kaysa sa unang iyak nito.

Sa paglipas rin ng mga araw, ang orasan sa dingding ng silid ni Clarisse ay nanatili pa rin kung saan ito nakasabit. Tahimik. Matapat. Walang kilos.

Patuloy pa rin ang tunog ng pagtiktak nito—sa bawat minuto, sa bawat araw, at sa bawat yugto ng buhay.

Tik.
Tak.
Tik.
Tak.

At sa bagong simula nilang tatlo—**isang ina, isang ama, at isang sanggol—**ang orasan ay muling naging saksi.

Ngayon hindi lang sa pagkawala.

Kundi sa pagdating.

Sa Isang Bahaging Panahon, Buo Tayo

Makalipas ang ilang araw, na-discharge na si Clarisse mula sa ospital. Tahimik siyang nagpapagaling sa bahay habang inaalagaan ang sanggol na una pa lang niyang nasilayan, ay minahal na niya ng buo niyang puso.

Isang umagang Linggo.

Punô ang hapag-kainan—may pandesal, sinangag, itlog, tapsilog, at hiniwang manggang hinog. Ang amoy ng bagong lutong kanin ay humahalo sa samyo ng gatas at lampin.

Sa isang sulok ng sala, may maliit na crib. Doon nakahiga ang lalaking sanggol—nakasuot ng asul na onesie na may nakasulat: "Paborito ni Lola."

Dumaan si Nanay Floring, nakapusod ang buhok, may hawak na tuwalyang isinampay sa balikat. Naka-krus ang mga braso—pilit nagpapakita ng galit... pero kada tatlong segundo, sumusulyap sa crib.

Nanay Floring:
(kunwaring pinapagalitan)
"Hindi ko kayo pinangarap para sa ganitong klaseng komplikadong sitwasyon, Clarisse..."

Tahimik lang si Clarisse, marahang iniuugoy ang anak sa bisig.

Clarisse:
"Alam ko, Nay... Pero anak ko siya. At hindi ko kayang hindi siya ipaglaban."

Bigla—

Coo!
Isang maliit na ungol ang lumabas sa bibig ng sanggol. Inabot nito ang maliit na kamay, tila humihingi ng yakap.

Napasinghap si Nanay Floring. At sa isang iglap, natunaw ang kanyang puso.

Nanay Floring:
(lumambot agad ang boses)
"Ay naku... tignan mo 'yan... parang tinatawag ako."
(nag-aalalang lumapit)
"Ako na nga."

Inakay niya ang sanggol. Mula sa mapungay na mata, napuno ito ng kinang habang yakap-yakap ang munting nilalang. Ang lahat ng paninisi, nalimot.

Biglang may tumawag mula sa likod-bahay:

Mang Tony:
"Nasaan na ang prinsipe ng buhay ko?!"

Pumasok siya—may hawak pang dyaryo, seryoso ang mukha.

Pero nang makita ang apo, napawi ang tikas. Napalitan ng pinakamatamis niyang ngiti. Nilapitan ang crib at buhat ang sanggol na parang tropeo.

Mang Tony:
"Naku, apo... kung alam mo lang...
Matagal ko nang hinihintay ang araw na 'to.
Ngayon lang ako nagkaroon ng anak na lalaki!"

Napataas ang kilay ni Clarisse.

Clarisse:
"Tay... anak ko po 'yan."

Mang Tony:
"Eh ikaw, babae ka.
Eto... eto ang pambato natin sa basketball!"

Tumawa ang buong pamilya. Maging si Nanay Floring, napilitang sumali sa halakhakan.

Tahimik lang si Clarisse habang pinagmamasdan ang eksena. Buo ang puso. Hindi perpekto ang lahat. Pero sa mga ganitong sandali, parang sapat na ang tawanan para mapawi ang bigat ng mundo.

Sa di-kalayuan, tahimik lang na nakatayo si William.
Hindi siya lumalapit, hindi rin nagpapaingay. Wala sa gitna ng tawanan, pero nandoon siya—nakamasid, nakikinig, at tuluyang naging bahagi ng larawan kahit walang sinasabi.

Tila bang iniwan niya muna ang sarili niyang mga tanong at takot sa labas ng pintuan... upang masdan lang ang pamilyang unti-unting nagbuo muli ng kanilang mundo.

Maya-maya, lumingon si Clarisse. Parang naramdaman niyang nandoon siya. At sa kabila ng lahat ng nangyari—sa sakit, sa hirap, sa gulo ng emosyon...

Binigyan niya si William ng isang munting ngiti.
Tahimik.
Marahan.
Hindi hinihingi ng panahon. Pero totoo.

At para kay William, sapat na iyon.

Walang salita. Walang pangakong binigkas.

Pero sa munting ngiting iyon...

Alam niyang hindi siya iniwan.
At hindi rin niya iiwan.

Itutuloy...