Veranda.

Tahimik ang gabi. Banayad ang simoy ng hangin mula sa gubat sa likod ng mansyon. Mula sa veranda, tanaw ang buwan—buo, maliwanag, ngunit tila malamig.

Tahimik si Joanne. Nakatayo sa tabi ng railing, malalim ang iniisip, hawak-hawak ang isang maliit na journal sa kanyang dibdib. Nang lumabas si Dr. Ken mula sa loob, agad siyang bumaling.

Joanne: (seryoso, walang bahid ng ngiti)
"Doc Ken... hindi ko alam ang buong detalye, pero alam kong may kinalaman ka sa mga nawawalang dalaga. Yung mga pasyente mong palaging may 'follow-up' pero hindi na nakabalik. Lahat sila... napapanood ko sa balita."

Dr. Ken: (kalma, halos kaswal)
"Joanne, hindi ko alam ang sinasabi mo."

Joanne: (muling tiningnan si Ken, walang galit, tanging lungkot ang nasa mata)
"Lahat sila ay pasyente mo. Maliban sa isa... si Annika."

Napatingin si Ken sa malayo. Parang binuksan ang baul ng pinakalumang sugat.

Annika.
Ang una. Ang orihinal.
Ang unang bulaklak.
Hindi nakasagot si Ken.

Joanne:
"Hindi ko alam ang buong istorya. Pero may kutob ako... lahat sila'y nagmahal sa'yo. Hindi mo man tinanggap, alam mong naramdaman mo rin. Tama ba ako, Doc?"

Tumingin siya sa mga mata ni Ken, humihingi ng katotohanan.

Joanne:
"Saan mo sila dinala?"

Sandaling katahimikan. Pagkatapos, si Dr. Ken ay ngumiti—hindi ng ligaya, kundi ng kapalaran.

Dr. Ken:
"Gusto mo ba silang makita?"

Tumango si Joanne. Walang takot. Walang tanong.

Tila handa.

Sa Lihim na Hardin ng mga Sarmiento

Tahimik ang paligid. Ilang hakbang mula sa veranda, sa likod ng mansyon, may lumang bakod na nilulumot na ng panahon. Sa likod nito, isang pintuang bakal ang tinatakpan ng baging at mga tuyong sanga.

Binuksan ni Dr. Ken ang kandado—kakaibang "click" ang tunog nito, parang nagbukas ng lumang alaala. Pagpasok nila ni Joanne, lumantad ang Lihim na Hardin ng mga Sarmiento.

Walang pangalan.

Walang krus.

Mga bulaklak.

Lahat ay pawang ganda ng kabataan—nakabaon sa lupa ngunit nabubuhay sa alaala.

Tanging mga puting marker na kahoy, nakahanay nang maayos sa lupa.

Sa bawat marker ay may isang gamit—isang pulang lipstick. Isang hair clip. Isang bracelet. Isang lumang cellphone. Isang bracelet. Isang pendant na may kupas na larawan.

Mga piraso ng buhay. Mga paalala ng isang katauhang unti-unting nilamon ng lupa.

Joanne: (huminto sa tapat ng isang marker, nanginginig ang boses)
"...Kay Bernice ba ang gamit na ito?"

Dr. Ken: (mahina, halos pabulong)
"Hindi ko nilalagyan ng pangalan. Sa ganitong paraan, walang makaka-alala kung sino sila. Pero ako? Hindi ko sila malilimutan."

Joanne: (napayuko, pinahid ang luhang bumagsak sa pisngi)
"Ang bawat gamit... ay bahagi ng alaala. Pero parang mas masakit na ganito—kasi wala na silang pangalan, Doc. Para na lang silang... bulaklak na itinapon, na hindi man lang pinangalanan."

Dr. Ken:
"Hindi ko sila itinapon, Joanne. Inalagaan ko sila. Dito... walang sinuman ang pwedeng manakit sa kanila."

Tumingin si Joanne sa kabuuan ng hardin. Mga marker na tila mga putol na kwento. Mga alaalang isinulat ng katahimikan at kasalanan.

At sa gitna ng mga marker na walang pangalan, may isang bagong espasyo sa dulo ng hardin—bakante pa, ngunit may nakahandang puting tabla at isang singsing na pilak sa ibabaw...

Joanne:
"Ang singsing na ito..."

Dr. Ken:
"Ikaw ang nagmamay-ari ng singsing na yan Joanne."

Joanne: (namutla)
"Ito ba ang kapalaran ng mga babaeng nagmamahal sa'yo, Doc?"

Dr. Ken:
"Oo. Dito, may kapayapaan sila. Dito, hindi na sila iiwan. Dito, mananatili silang maganda... habang buhay."

Joanne: (yumuko, hindi pa makatingin ng diretso kay Dr. Ken)
"Ako Doc? Gusto rin kita. Matagal na. Baka... baka mahal na rin kita."

Bumuntong-hininga siya. Hindi umaasa ng sagot. Tila nagsuko na ng sarili.

Joanne: (inangat ang mukha at tumingin kay Dr. Ken)
"Ganito rin ba ang magiging kapalaran ko?"

Dr. Ken:
"Magiging isa kang magandang bulaklak sa hardin na ito, Joanne."

Napayuko si Joanne, bago muling tumingin kay Ken.

Joanne:
"Pwede ba akong humiling?"

Dr. Ken:
"Ano yun?"

Joanne:
"Pwede ba akong makahingi ng isang yakap? Kahit ito na ang una't huli."

Lumapit si Ken. Hinagkan siya sa bisig—mahigpit, mahina, pero may init.

Isang yakap ng paglimot.

Isang yakap ng pamamaalam.

Joanne: (lumuluha, ngunit may ngiti)
"Masaya ako, Doc Ken... Masaya ako."

Sandaling katahimikan.

Veranda, ilang sandali matapos.

Dumating si Sylvia, may dalang dalawang tasa ng tsaa.

Sylvia:
"Doc, ito na po ang tea niyo. Joanne..."

Tahimik lang si Joanne. Kinuha ang tasa, tumingin kay Ken.

Ngumiti siya—isang ngiting hindi na muling mauulit.

Joanne:
"Handa na ako, Doc Ken."

Uminom siya ng tsaa.

Walang alinlangan.

Walang takot.

At nang maramdaman ang antok, inalalayan siya ni Dr. Ken papasok sa silid.

Sa Silid

Humiga si Joanne sa kama, dahan-dahan.

Ang kanyang pisngi ay may luha, ngunit ang labi ay may ngiti.

Joanne: (mahinang bulong, pero narinig ni Dr. Ken)
"Mahal kita, Doc Ken... Hihintayin kita. Sa kabilang buhay... sa kabilang mundo."

Dahan-dahan niyang ipinikit ang kanyang mga mata.

At doon natapos ang kanyang huling lihim.

Ang Ritwal

Tahimik na sinimulan ni Dr. Ken ang kanyang ritwal.

Maingat niyang kinabit ang IV line sa braso ni Joanne, sinigurong maayos ang daloy ng fluid. Wala siyang minadali—lahat ay may galang, may pahiwatig ng sagradong pag-aalay.

Una niyang isinaksak ang paralytic agent. Sa loob ng ilang sandali, unti-unting nanahimik ang katawan ni Joanne. Walang paggalaw. Wala nang sagot ang kanyang mga kalamnan, ngunit ang kanyang mukha ay nanatiling kalmado—tila isang batang natutulog.

Sumunod ang huling gamot—ang potassium chloride. Dahan-dahang inihulog ni Ken sa ugat ang katahimikan.

Sa katahimikan ng silid, lumapit siya kay Joanne.

Dahan-dahang inalis ang kanyang damit—hindi marahas, hindi mapusok, kundi parang paghubad ng isang mahalagang kasaysayan. Isa siyang alagad ng sining, hindi isang halimaw. Sa bawat pulgada ng balat na nalantad, mas lumalim ang pagkamangha niya sa katahimikan ng dalaga. Payapa. Dalisay.

Ngunit ngayon, may isang bagay na naiiba.

Sa halip na ang karaniwang ginintuang bistida, isang puting bistida ang inilabas ni Dr. Ken—malambot, maputi, malinis. Iba ito sa mga nauna. Iba rin si Joanne.

Bago niya ito isinuot kay Joanne, yumuko siya at hinalikan siya sa labi—isang halik na hindi para sa pagnanasa, kundi para sa pamamaalam.

Bulong niya sa hangin, habang nakatitig sa kanyang mukha:

"Ikaw... ang unang nagmahal sa akin ng walang hinihinging kapalit. Alam kong pipiliin mo pa rin akong mahalin kahit alam mong hindi kita mamahalin pabalik.
Kung minahal kita at naging tayo, palagay ko'y naging masaya ako sa piling mo.
Paalam... magandang binibini."

Maingat niyang sinuotan ng bistida si Joanne. Inayos ang buhok. Pinagmasdan ang mukha na tila natutulog lang, at sa huling pagkakataon, pinahiran ng manipis na kolorete ang kanyang labi.

Ilang oras ang lumipas. Sa ilalim ng buwan, sa gitna ng malamig na lupa, nilagay ni Dr. Ken ang katawan ng dalaga sa hukay. At tinabunan na ng lupa. Tahimik. Walang luha. Walang emosyon. Para sa kanya, ito ay sagrado.

Isang bagong marker ang pinatong sa bagong bulaklak.

At sa ibabaw into, isang pilak na singsing-katahimikan at kapayapaan ng isang alaala.

Alaala ng pag-ibig na hindi kailanman sinuklian.

Isang lihim na pagmamahal na nabunyag, ngunit hindi rin nagtagal.

At Ngayon, isang bagong pangalan ang isinulat para sa kanyang alaala.

Joanne P. Llamado

"Ang bulaklak na hindi humiling ng kahit ano kundi isang yakap."

At sa bawat pagsibol ng bagong bulaklak, isang bahagi ng kanyang kaluluwa ang unti-unting natatanim sa lupa ng kasalanan.

Bago mangyari ang lahat, nakapag sulat pa si Joanne sa kanyang journal.

Ang Huling Entry sa Journal ni Joanne

Date: [Walang petsa. Hindi na niya natapos ilagay.]

Hindi ko alam kung tama ang gagawin ko, pero ito lang ang natitirang paraan na naiintindihan ko.

Mahal ko siya.

Hindi ko alam kung kailan nagsimula—kung noong una niya akong tinawag sa pangalan ko, o noong una niya akong tinapik sa balikat pagkatapos ng isang mahirap na araw sa clinic.

Baka kasi, kapag minahal ko siya kahit papaano...
...baka maiba ang kapalaran ko.

Pero ngayong nakita ko na ang kanyang hardin, alam kong hindi ko siya kayang iligtas. Hindi ko rin kayang iligtas ang sarili ko mula sa damdaming ito.

Kaya ito na lang ang maaari kong ialay:
ang aking puso, ang aking katahimikan, at ang aking presensya—na sa wakas, ay magiging bahagi na rin ng kanyang mundo.

Kung may makabasa man nito balang araw...
Patawad.

Hindi ako naging matalino.

Hindi ako naging matapang.

Pero naging totoo ako.

At sa huling pagkakataon...

Mahal kita, Doc Ken.

Kahit hindi ako ang pinili mo, pinili kong mahalin ka hanggang sa huli.

---END NG HULING JOURNAL ENTRY---

Ang Isang Inang Naghihintay sa Hindi na Uuwi

Sa Isang Bahagi ng Cavite...

Tahimik ang maliit na bahay.

Isang bulb sa kisame ang mahinang kumikislap—parang hinihika.

Hatinggabi na.

Nakaupo si Nanay Eloisa sa gilid ng kanyang lumang kama, hawak ang cellphone na halos maubos na ang load.

Tumatawag siya ulit.

Clinic Secretary Hotline — Ringing...

Ilang beses na niyang sinubukan ngayong gabi.

Ilang araw nang hindi umuuwi si Joanne.

Ilang araw nang walang text, walang tawag, walang pasabi.

Pero ngayong gabi... iba na ang kaba.

"Hello? Hello? Nariyan po ba si Joanne? Anak ko po — hindi pa umuuwi..."

Walang sumagot.

Dial tone lang.

Umiiyak siya pero walang boses lumalabas—iyak na hindi makakuha ng hangin.

Hinawakan niya ang dingding para di mabuwal.

Sa mesa, nakalatag ang mga iniwan ni Joanne:
isang lumang uniform na plantsado
isang supot ng gamot ni Nanay Eloisa
at isang envelope na may tatlong daang pisong naiwan ng anak niya para sa susunod na linggo.

Mga bagay na hindi dapat naiwan.

Hindi ng isang anak na may pinagiipunang buhay.
Hindi ng isang anak na mabait at masipag.
"Joanne... anak... umuwi ka na..."

Wala.

Tahimik ang buong bahay.

Lumapit ang isang kapitbahay, kumatok.

"Nay? Okay lang po ba kayo?
May nag-report pong tumatawag kayo sa clinic. Na-pa-panic daw po kayo..."

Ngumiti si Nanay Eloisa—yung pilit na ngiti ng isang inang ayaw maging pabigat.
"Pasensya na... ina lang ako. Nag-aalala lang... Umuuwi naman 'yon."

Hindi totoo.
Alam niyang mali.
Alam niyang may nangyaring hindi dapat mangyari.
Pero hindi niya kayang banggitin.

At sa pagkilos ng gabing iyon... bumagsak ang kanyang braso.

Isang iglap.
Isang tunog na parang nahulog na tasa sa sahig.
Isang stroke.
Pangalawa.
Walang tao sa bahay.
Walang makakasalo.
Walang tutulong.
At habang unti-unting lumalabo ang paningin niya,
isang huling bulong ang lumabas sa labi niya:

"Joanne... 'Nak... nandito lang ako... umuwi ka na..."

Pero hindi na iyon maririnig ng anak niya.
Sa kabilang dulo ng Tagaytay, nakatanim na sa lupa si Joanne—
naghihintay din.

Tahimik.
Payapa.
Hindi na makakabalik.

At sa dalawang magkaibang dulo ng Cavite at Tagaytay,
may dalawang pusong pareho pang naghihintay—
isang ina na hindi na makakabangon,
at isang anak na hindi na makakauwi.

Itutuloy...